Chiến thắng Mtao-Mxây (trích Sử thi Đăm Săn) là một tác phẩm hay trong chương trình Ngữ văn lớp 10. Bài viết này sẽ giúp các bạn học sinh đọc hiểu văn bản, từ đó soạn bài Chiến thắng Mtao-Mxây tốt hơn.
Đôi nét về thể loại sử thi
- Sử thi (hay trường ca) là thuật ngữ văn học dùng để chỉ những tác phẩm theo thể tự sự, có nội dung hàm chứa những bức tranh rộng và hoàn chỉnh về đời sống nhân dân với nhân vật trung tâm là những anh hùng, dũng sĩ đại diện cho một thế giới nào đó.
- Các dân tộc thiểu số nước ta hiện còn giữ được một kho tàng sử thi dân gian đồ sộ, có giá trị.
- Có hai loại sử thi là:
- Sử thi thần thoại: Đẻ đất đẻ nước (Mường), Ẳm ệt luông (Thái), Cây nêu thần (Mnông)… kể về sự hình thành thế giới và sự ra đời của muôn loài, sự hình thành các dân tộc và các vùng cư trú cổ đại của họ.
- Sử thi anh hùng như Đăm Săn, Đăm Di, Xinh Nhã (Ê-đê), Đăm Noi (Ba-na)… kể về cuộc đời và sự nghiệp của các tù trưởng anh hùng.
Giới thiệu về đoạn trích Chiến thắng Mtao-Mxây
Xuất xứ
Đoạn trích “Chiến thắng Mtao-Mxây” trích trong Sử thi Đăm Săn, kể chuyện Đăm Săn đánh Mtao-Mxây để cứu vợ trở về sau khi bị bắt cóc.
Bố cục
Gồm 3 phần:
- Phần 1. Từ đầu đến “cắt đầu Mtao-Mxây đem bêu ngoài đường”: Trận chiến của hai tù trưởng.
- Phần 2. Tiếp theo đến “Họ đến bãi ngoài làng, rồi vào làng”: Đăm Săn cùng nô lệ trở về.
- Phần 3. Còn lại: Cảnh ăn mừng chiến thắng.
Tóm tắt nội dung đoạn trích Chiến thắng Mtao-Mxây ngắn nhất
Mtao-Mxây ganh ghét vì Đăm Săn có vợ đẹp nên quyết tâm bắt cóc Hơ Nhị. Hắn dò la thông tin, khi biết được Đăm Săn đi vắng liền cải trang thành khách đến nhà Đăm Săn chơi, khi trở về thì lấy lý do là để quên con dao và bảo Hơ Nhị mang hộ ra ngoài để bắt cóc nàng.
Nghe tin vợ mình bị bắt, Đăm Săn tức tốc trở về, đem quan đến đánh Mtao-Mxây để cứu vợ. Một cuộc chiến dữ dội diễn ra. Rút bài học từ tên Mtao-Grư, Mtao-Mxây mặc áo giáp cẩn thận, cầm khiên phòng thủ, không chịu giao chiến. Chỉ khi Đăm Săn dọa phá nhà, hắn mới dám ra giao chiến.
Mtao-Mxây yếu ớt, kém cỏi còn Đăm Săn thì mạnh mẽ, tài giỏi khiến ai cũng nể sợ. Mtao-Mxây sợ hãi bỏ chạy thì bị mũi lao đâm vào đùi, vào bụng nhưng do hắn mặc áo giáo nên không sao. Cuộc chiến diễn ra không phân thắng thua.
Đăm Săn mệt mỏi mơ màng thì thấy ông trời bày cách tiêu diệt kẻ ác. Chàng liền làm theo. Đăm Săn lấy chày mòn ném trúng vành tai Mtao Mxây. Áo giáp rơi ra, ngay lập tức Đăm Săn kết thúc cuộc đời của kẻ thù nhanh chóng. Tù trưởng Mtao-Mxây cầu xin Đăm Săn tha mạng. Nhưng Đăm Săn kiên quyết phải trừng trị kẻ ác – kẻ đã cướp vợ người khác một cách hèn hạ. Chàng chiến thắng vẻ vang danh tiếng nổi đình nổi đám.
Nội dung và nghệ thuật đoạn trích Chiến thắng Mtao-Mxây
- Nội dung: Đoạn trích “Chiến thắng Mtao-Mxây” đã khắc họa hình ảnh Đăm Săn – một con người trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn vinh của thị tộc.
- Nghệ thuật: ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, nhịp điệu với phép so sánh và phóng đại.
Trả lời câu hỏi soạn bài cho tác phẩm Chiến thắng Mtao-Mxây
Để giúp các bạn nắm được tác phẩm này rõ ràng hơn trong chương trình Ngữ Văn 10, sau đây là câu trả lời gợi ý cho các câu hỏi soạn bài Chiến thắng Mtao-Mxây.
Trả lời câu hỏi giữa bài Chiến thắng Mtao-Mxây
Câu 1 (trang 19 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Màu sắc văn hóa Tây Nguyên thể hiện qua các yêu tố nào?
Trả lời: Màu sắc văn hóa Tây Nguyên thể hiện qua yếu tố miêu tả ngôi nhà trông quả thật là đẹp của Mtao-Mxây, đầu sàn hiên đẽo hình Mặt Trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói. Cầu thang rộng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà khiêng một ché đuê vẫn không sợ chật.
Câu 2 (trang 20 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Chú ý chi tiết miêu tả ngoại hình Mtao-Mxây.
Trả lời: Mtao-Mxây hiện lên trong cuộc giao chiến với Đăm Săn với cái khiên tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. Trông hắn dữ tợn như một vị thần. Hắn đóng một cái khố sọc gấp bỏ múi, mặc một cái áo dày nút. Đi từ nhà trong ra nhà ngoài, dáng tần ngần do dự, mỗi bước một đắn đo.
Câu 3 (trang 21 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Chú ý biện pháp nghệ thuật được sử dụng để miêu tả hình ảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao-Mxây.
Trả lời: Biện pháp nghệ thuật được sử dụng để miêu tả hình ảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây là so sánh kết hợp phóng đại, thể hiện qua chi tiết Đăm Săn rung khiên múa vượt một đồi tranh, vượt một đồi lồ ô. Đăm Săn chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây.
Câu 4 (trang 21 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Chú ý chi tiết ông trời giúp đỡ Đăm Săn.
Trả lời:
Chi tiết ông trời giúp đỡ Đăm Săn trong đoạn trích Chiến thắng Mtao-Mxây có 3 ý nghĩa:
- Tượng trưng lực lượng thần linh cũng đi theo chính nghĩa, đi theo anh hùng
- Con người ai cũng có điểm yếu hãy che dấu điểm yếu của mình phát hiện điểm yếu của đối phương và đánh vào điểm yếu của đối thủ để chiến thắng
- Luôn đoàn kết luôn Phù trợ cho nhau
Câu 5 (trang 22 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Lời nói và hành động của dân làng cho biết tình cảm của cộng đồng đối với tù trưởng Đăm Săn như thế nào?
Trả lời: Lời nói và hành động của dân làng: Ba cuộc đối đáp gặp nhau ở tiếng nói đồng lòng “không đi sao được” và có sự tăng tiến cho ta thấy tình cảm của cộng đồng đối với tù trưởng Đăm Săn chính là sự yêu mến, ngưỡng mộ, thán phục của dân làng về tài năng và phẩm chất của người đứng đầu, quyết tâm một lòng đi theo.
Trả lời câu hỏi cuối bài Chiến thắng Mtao-Mxây
Câu 1 (trang 25 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Nêu những sự kiện chính trong văn bản Chiến thắng Mtao-Mxây. Hãy chỉ ra lời người kể chuyện, lời nhân vật, chi tiết thần kì trong văn bản.
Trả lời:
Những sự kiện chính trong văn bản Chiến thắng Mtao-Mxây:
- Phần 1. từ đầu đến “cắt đầu Mtao-Mxây đem bêu ngoài đường”: Cảnh trận đánh giữa hai tù trưởng Đăm Săn và Mtao-Mxây
- Phần 2. tiếp đến “Họ đến bãi ngoài làng, rồi vào làng”: Cảnh Đăm Săn cùng nô lệ ra về sau chiến thắng.
- Phần 3. còn lại: Cảnh Đăm Săn ăn mừng chiến thắng.
Lời nhân vật được thể hiện dưới dạng hội thoại, đánh dấu bằng tên riêng trước mỗi phần của nhân vật. Lời người kể chuyện là lời dẫn tự sự còn lại.
Chi tiết thần kì trong đoạn trích Chiến thắng Mtao-Mxây hiện hữu song song với cách tác giả diễn đạt tình tiết nhân vật, một vài chi tiết thần kì tiêu biểu có thể kể đến như: Đăm Săn rung khiên múa, miếng trầu của Hơ Nhị làm sức mạnh tăng lên gấp bội, ông trời xuất hiện mách kế cho Đăm Săn,…
Câu 2 (trang 25 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Nhân vật người anh hùng Đăm Săn được miêu tả với những đặc điểm nổi bật nào? Chỉ ra những chi tiết cho thấy sự đối lập giữa Đăm Săn với Mtao–Mxây.
Trả lời:
- Nhân vật người anh hùng Đăm Săn được miêu tả với những đặc điểm nổi bật của một dũng sĩ vô cùng dũng cảm, tài năng, có sức mạnh phi thường, lấn át kẻ thù. Sức Đăm Săn ngang sức voi đực, hơi thở ầm ầm tựa sấm, nằm sấp thì gãy gầm sàn, nằm ngửa thì gãy xà dọc,… Anh còn là một người thủ lĩnh với phẩm chất anh hùng: Danh tiếng lẫy lừng, được tung hô, ca ngợi là một “dũng tướng chắc chết mười mươi cũng không lùi bước”
Những chi tiết cho thấy sự đối lập giữa Đăm Săn với Mtao-Mxây:
Tổng kết
Công Thức Toán Lý Hóa gửi đến bạn dàn ý soạn bài Chiến thắng Mtao-Mxây khái quát ngắn gọn nhất để các bạn học sinh có thể chuẩn bị bài ở nhà trước khi đến lớp. Chiến thắng Mtao-Mxây là một tác phẩm sử thi hay đáng để các bạn tìm hiểu sâu về nó.