Mỗi nguyên tố hóa học đều có một hoặc nhiều hóa trị đi kèm. Vậy hóa trị là gì? Các nguyên tố mà chúng ta hay sử dụng có hóa trị mấy. Tất cả sẽ được congthuctoanlyhoa giải đáp trong bài học ngày hôm nay.
Cách xác định hóa trị một nguyên tố
– Quy ước: Gán cho H hoá trị I, chọn làm đơn vị.
– Một nguyên tử của nguyên tố khác liên kết với bao nhiêu nguyên tử Hiđro thì nói nguyên tố đó có hoá trị bằng bấy nhiêu.
Ví dụ: HCl: Cl có hoá trị I; H2O: O có hóa trị II; NH3: N có hóa trị III
– Dựa vào khả năng liên kết của các nguyên tố khác với O. (Hoá trị của oxi bằng 2 đơn vị, Oxi có hoá trị II).
Ví dụ: K2O: K có hoá trị I; BaO: Ba có hóa trị II
– Hoá trị của nhóm nguyên tử:
Ví dụ: đối với chất HNO3 thì nhóm NO3 có hoá trị I vì liên kết với 1 nguyên tử H.
H2SO4 thì nhóm SO4 có hoá trị II vì liên kết với 2 nguyên tử H.
HOH : nhóm OH có hóa trị I
H3PO4: nhóm PO4 có hóa trị III.
=> Kết luận:
– Hoá trị là con số biểu thị khả năng liên kết của nguyên tử nguyên tố này với nguyên tử nguyên tố khác.
– Hóa trị của một nguyên tố được xác định theo hóa trị của H chọn làm đơn vị và hóa trị của O là 2 đơn vị.
Quy tắc hóa trị
Ta có công thức tổng quát: 
với x, y, a, b là các số nguyên.
*Quy tắc: Trong Công thức hóa học, tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố kia. Quy tắc này đúng cho cả B là nhóm nguyên tử.
Vận dụng quy tắc hóa trị
- Tính hoá trị của một nguyên tố:
Để tính hóa trị của một nguyên tố, ta thực hiện như sau:
+ Gọi a là hóa trị nguyên tố cần tìm.
+ Dựa vào quy tắc hóa trị để tìm a
Ví dụ 1: Tìm hóa trị Cu trong CuCl2 biết Cl có hóa trị I
Giải: Gọi a là hóa trị của Cu, theo quy tắc hóa trị ta có: 1 . a = I . 2
=> a = II
=> Vậy Cu có hóa trị II
a.x = b.y = bội số chung nhỏ nhất
Ví dụ 2: Tính hóa trị của Ca trong hợp chất CaCO3 biết CO3 có hóa trị II
Coi cả nhóm CO3 là 1 nguyên tố có hóa trị II
Ta có: 
- Lập công thức hoá học của hợp chất theo hoá trị
Để lập công thức hóa học của hợp chất theo hóa trị, ta làm như sau:
+ Viết công thức dạng chung: AxBy
+ Áp dụng quy tắc về hóa trị: x.a = y.b với a, b lần lượt là hóa trị của nguyên tố A và B
+ Chuyển thành tỉ lệ: xy=ba=b′a′xy=ba=b′a′
+ Lấy x = b (hoặc x = b’) và y = a (hoặc y = a’) nếu a’, b’ là những số nguyên đơn giản hơn so với a và b
+ Viết thành công thức hóa học
Ví dụ: Lập công thức hóa học của hợp chất tạo bởi C (IV) và O (II)
Giải: Công thức dạng chung: CxOy
Áp dụng quy tắc hóa trị, ta có: IV . x = II . y
=> rút ra tỉ lệ: xy=24=12xy=24=12
=> lấy x = 1 và y = 2
Vậy công thức hóa học của hợp chất trên là CO2
Bài ca hóa trị
Do có rất nhiều nguyên tố mà ta cần nhớ hóa trị trong chương trình chương trình Hóa học 8 nên bài ca hóa trị sẽ giúp chúng ta ghi nhớ nhanh hơn
Kali (K), Iot (I), Hidrô (H)
Natri (Na) với Bạc (Ag), Clo (Cl) một loài
Là hoá trị một (I) em ơi
Nhớ ghi cho kỹ kẻo thời phân vân
Magiê (Mg), Kẽm (Zn) với Thuỷ Ngân(Hg)
Oxi (O), Đồng (Cu), Thiếc(Sn) cùng gần Bari (Ba)
Cuối cùng thêm chú Canxi (Ca)
Hoá trị hai (II) nhớ có gì khó khăn
Bác Nhôm (Al) hoá trị ba(III) lần
In sâu trí nhớ khi cần có ngay
Cacbon (C), Silic (Si) này đây
Có hoá trị bốn(IV) không ngày nào quên
Sắt (Fe) kia lắm lúc hay phiền
Hai, ba lên xuống nhớ liền ngay thôi
Nitơ (N) rắc rối nhất đời
Một hai ba bốn, khi thời lên V
Lưu huỳnh (S) lắm lúc chơi khăm
Xuống hai lên sáu khi nằm thứ tư
Phot pho (P) nói đến không dư
Có ai hỏi đến thì ừ rằng năm
Em ơi, cố gắng học chăm
Bài ca hoá trị suốt năm cần dùng.
Bài tập luyện tập Hóa trị
Bài 1: Biết hóa trị của Fe có trong FeSO4 là II. Tính hóa trị của nhóm (SO4)
Hướng dẫn:
Gọi hóa trị của (SO4) là x
=> 1 . 2 = 1 . x
=> x =2
Hóa trị của nhóm (SO4) có trong hợp chất FeSO4 bằng II
Bài 2:
a) Lập công thức hóa học của những hợp chất tạo bởi hai nguyên tố sau:
P(III) và H; C(IV) và S(II); Fe(III) và O.
b) Lập công thức hóa học của những hợp chất tạo bởi một nguyên tố và nhóm nguyên tử sau:
Na(I) và (OH)(I) ; Cu(II) và (SO4)(II); Ca(II) và (NO3)(I).
Bài 3: Một hợp chất X chứa 94,118 % lưu huỳnh và còn lại hidro. Hãy xác định công thức nguyên của hợp chất X. Xác định hóa trị của các nguyên tố S, H có trong X
Hướng dẫn:
Theo đề bài ta có:
%S = 94,118% => %H = 100% – 94,118% = 5,882%
Xét 100 gam X => m S = 94,118 gam và m H = 5,882 gam
Gọi công thức tổng quát của X có dạng HxSy
Lập tỉ lệ x : y=(5,882 /1) : (94,118/32)=2 : 1
Vậy công thức nguyên của X là H2S.
Xét hợp chất X, gọi hóa trị của S là x
=> 2 . 1 = 1 . x
=> x = 2
Tổng kết
congthuctoanlyhoa.com vừa chia sẻ đến các bạn phần nội dung liên quan đến kiến thức về Hóa trị. Chúc các bạn học tập thật tốt và đừng quên luyện tập thật nhiều để củng cố kiến thức nhé!