Ở bài trước, chúng ta tìm hiểu về chuyển động của sự vật xung quanh và cách xác định xem một vật có đang chuyển động hay không. Vậy làm cách nào để biết vật đó chuyển động nhanh hay chậm? Bài học hôm nay chính là đáp án cho câu hỏi này. Chúng ta bắt đầu học luôn nhé!
Vận tốc là gì
Vận tốc là quãng đường đi trong một đơn vị thời gian
Độ lớn của vận tốc cho biết mức độ nhanh hay chậm của chuyển động và được xác định bằng độ dài quãng đường đi được trong một đơn vị thời gian.
Công thức tính vận tốc là gì
Ta có công thức:
Trong đó:
+ v: vận tốc
+ s: quãng đường
+ t: thời gian đi hết quãng đường đó
Như vậy, ta có thể suy ra được công thức tính quãng đường và thời gian như sau:
- Quãng đường: s = v.t
- Thời gian: t = s/v
Đơn vị vận tốc
– Đơn vị của vận tốc phụ thuộc vào đơn vị độ dài và đơn vị của thời gian, với đơn vị hợp pháp của là m/s
– Trong thực tế người ta thường dùng đơn vị m/s hay km/h
– Ta có: 1 m/s = 3,6 km/h hay 1 km/h = 1/3,6 m/s
– Để đo độ lớn của v, ta dùng tốc kế.
Một số lưu ý về vận tốc
Ta có một số điểm lưu ý khi học về bài Vận tốc trong Vật lý 8 như sau:
- Trong hàng hải người ta thường dùng “nút” làm đơn vị đo v:
1 nút = 1 hải lý/h = 1,852 km/h = 0,514 m/s
hay 1 m/s = 1/0,514 nút
- Tốc độ ánh sáng: 3.108 m/s = 300.000 km/s
- Đơn vị chiều dài người ta còn dùng là “năm ánh sáng”. Năm ánh sáng là quãng đường ánh sáng truyền đi trong thời gian một năm.
+ Năm ánh sáng = 9,4608.1012 km = 1016 m
+ Khoảng cách từ ngôi sao gần nhất đến Trái Đất là 4,3 năm ánh sáng gần bằng 43 triệu tỉ mét.
Phương pháp giải các dạng bài tập tính vận tốc
Xác định vận tốc, quãng đường, thời gian chuyển động
Ta áp dụng các công thức như đã nêu ở trên:
- Vận tốc: v = s/t
- Quãng đường: s = v.t
- Thời gian: t = s/t
So sánh chuyển động nhanh hay chậm giữa các vật
– Căn cứ vào vận tốc của các chuyển động trong cùng một đơn vị:
+ Vật có v lớn hơn thì chuyển động nhanh hơn
+ Vật có v nhỏ hơn thì chuyển động chậm hơn
– Nếu đề bài hỏi vận tốc của vật này lớn gấp mấy lần vật kia thì ta lập tỉ số giữa hai vận tốc.
– Hai vật A và B cùng chuyển động. Tìm vận tốc của vật A so với vật B.
+ Nếu hai vật A và B chuyển động cùng chiều thì:
V = vA − vB (vA>vB) v = vA – vB (vA > vB) => Vật A lại gần vật B
V = vB – vA (vA<vB) v = vB – vA (vA < vB) => Vật B đi xa hơn vật A
+ Nếu hai vật A và B chuyển động ngược chiều thì ta cộng v của chúng lại với nhau: v=vA+vB
Bài toán chuyển động của thuyền khi xuôi dòng hay ngược dòng trên hai bến sông
Gọi vx,tx,sx lần lượt là vận tốc, thời gian, quãng đường khi xuôi dòng.
vng,tng,sng lần lượt là vận tốc, thời gian, quãng đường khi ngược dòng.
vn là vận tốc của dòng nước.
vt là vận tốc thực của thuyền khi dòng nước yên lặng.
Áp dụng bài tập công thức tính vận tốc
Bài 1: Một ô tô rời bến lúc 6h với vận tốc 40km/h. Lúc 7h, cũng từ bến trên, một người đi xe máy đuổi theo với tốc độ 60km/h. Vậy xe máy sẽ đuổi kịp ô tô sau mấy giờ?
Hướng dẫn:
Lúc 7h ô tô đã đi được 40km
v = s/t => t = s/v = 40/(60-40) = 2h
Bài 2:
a. Vận tốc của một ôtô là 36km/h ; của một người đi xe đạp là 10,8km/h ; của một tàu hỏa là 10m/s. Điều đó cho biết gì ?
b. Trong ba chuyển động trên, chuyển động nào nhanh nhất, chậm nhất?
Hướng dẫn:
a. Dựa vào đề bài ta thấy:
+ Mỗi giờ ô tô đi được 36km
+ Mỗi giờ xe đạp đi được 10,8km
+ Mỗi giây tàu hoả đi được 10m
b. Ta so sánh:
Ô tô có v = 36km/h = 36000m/3600s = 10m/s
Người đi xe đạp có v = 10,8 km/h = 10800m/2600s = 3m/s
Tàu hòa có: v = 10m/s
=> Ô tô, tàu hoả chuyển động nhanh như nhau. Xe đạp chuyển động chậm nhất.
Bài 3: Một người đi bộ 4km/h. Thời gian cần để người đó đi từ nhà đến nơi làm việc là 30 phút. Vậy khoảng cách từ nhà đến nơi làm việc là bao xa?
Hướng dẫn:
Thời gian đi từ nhà đến nơi làm việc: 30 phút
t = 30 phút = 30/ 60 giờ = 1/2 giờ
Vận tốc v = 4 km/h
Ta có v= s/t => s = v.t = 4. 1/2 = 2km
Vậy khoảng cách từ nhà đến nơi làm việc là 2km
Tổng kết
congthuctoanlyhoa.com vừa gửi đến bạn đọc hệ thống kiến thức liên quan đến vận tốc. Chúc các bạn học tập thật tốt và đừng quên theo dõi để cập nhật các kiến thức mới nữa nhé!